Od wieków miód był ceniony nie tylko jako słodki przysmak, ale także jako naturalny środek leczniczy. Współczesne badania naukowe potwierdzają skuteczność miodu w leczeniu różnorodnych ran. Ale czy każdy miód nadaje się do tego celu? Jakie są mechanizmy jego działania? I jak prawidłowo stosować miód na rany? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Miód jako naturalny opatrunek

Miód wykazuje silne właściwości antybakteryjne, co czyni go skutecznym w leczeniu różnorodnych ran, od drobnych otarć po poważniejsze uszkodzenia skóry. Jego działanie polega na hamowaniu wzrostu bakterii, takich jak Staphylococcus aureus czy Pseudomonas aeruginosa, które często kolonizują rany. Dodatkowo miód wspomaga procesy regeneracyjne, stymulując angiogenezę i tworzenie ziarniny, co przyspiesza gojenie (1-3).

Może Cię zainteresować również ten artykuł: "Miód na oparzenia - domowe sposoby na złagodzenie podrażnienia".

Właściwości lecznicze miodu w kontekście gojenia ran

Miód wykazuje szereg właściwości sprzyjających procesowi gojenia ran:

• Działanie antybakteryjne: Miód hamuje rozwój bakterii takich jak Staphylococcus aureus czy Pseudomonas aeruginosa, które często kolonizują rany (1-3).

• Działanie przeciwzapalne: Redukuje stan zapalny, zmniejszając obrzęk i ból w miejscu uszkodzenia.

• Stymulacja regeneracji tkanek: Promuje angiogenezę (tworzenie nowych naczyń krwionośnych) oraz epitelializację, co przyspiesza zamykanie się rany.

• Utrzymanie wilgotnego środowiska: Miód tworzy barierę ochronną, która zapobiega wysychaniu rany, sprzyjając jej szybszemu gojeniu.

Jaki miód na rany wybrać?

Nie każdy miód posiada identyczną skuteczność leczenia ran. Przeprowadzono szeroko zakrojone badania, w których naukowcy przebadali prawie pół tysiąca próbek miodu (4). Sprawdzali oni działanie antybiotyczne miodu na bakterie gronkowca złocistego. Jest to bakteria bardzo często występująca na powierzchni ran. Bakteria ta charakteryzuje się odpornością na szereg syntetycznych antybiotyków i w znacznym stopniu utrudnia gojenie się ran. Badania wykazały, że w niszczeniu tej bakterii najlepsze efekty uzyskano stosując miód nawłociowy, miód gryczany i miód nektarowo-spadziowy. Nieco słabsze, chociaż nadal bardzo silne działanie wykazywał miód lipowy, miód spadziowy ze spadzi iglastej, miód wrzosowy oraz miód rzepakowy. Co zaskakujące okazało się, że miód nawłociowy, gryczany i nektarowo-spadziowy osiągnęły prawie dwukrotnie wyższą skuteczność od tak reklamowanego miodu manuka (4). Miody te uzyskały w badaniach odpowiednio 31,8; 30,0 i 29,3 JA/g (jednostek aktywności antybiotycznej), gdy natomiast średnia dla miodu manuka zawierająca również próbki oznaczone w handlu jako UMF 20+ czyli bardzo aktywnego, wartość antybiotyczną ustalono w badaniach na 18,6 JA/g. Był to poziom aktywności porównywalny do najpospolitszego w Polsce miodu rzepakowego. Mimo tego, że miód manuka z Nowej Zelandii, wypada tak blado w porównaniu do polskich miodów odmianowych (5), zawiera on metyloglioksal (MGO) – związek o silnym działaniu antybakteryjnym, skuteczny w zwalczaniu bakterii w ranach, w tym opornych na antybiotyki szczepów gronkowca złocistego MRSA (6).

Więcej o tym jak wypadają polskie miody w porównaniu do miodu manuka przeczytasz w artykule: "Zaskakujące wyniki badań: Polskie miody skuteczniejsze niż miód manuka!".

Jak stosować miód na rany?

Aby skutecznie wykorzystać miód w leczeniu ran, należy przestrzegać kilku zasad:

• Oczyszczenie rany: Przed nałożeniem miodu, rana powinna być dokładnie oczyszczona przez przemycie jałowym roztworem soli fizjologicznej.

• Aplikacja miodu: Nałóż cienką warstwę miodu na jałowy opatrunek, który następnie przyłóż do rany. Takie postępowanie zapobiegnie ewentualnemu mechanicznemu uszkodzeniu tkanek, podczas rozprowadzania miodu bezpośrednio na ranie.

• Zabezpieczenie opatrunkiem: Aby miód pozostał na miejscu, przykryj ranę dodatkowym opatrunkiem, który utrzyma wilgotne środowisko sprzyjające gojeniu.

• Regularna zmiana opatrunku: W zależności od stanu rany, opatrunek z miodem powinien być zmieniany co 24–48 godzin.

• Monitorowanie procesu gojenia: Regularnie obserwuj ranę pod kątem oznak infekcji lub reakcji alergicznych. W przypadku niepokojących objawów skonsultuj się z lekarzem.

Warto pamiętać, że przed rozpoczęciem terapii miodem, zwłaszcza w przypadku poważniejszych ran, należy skonsultować się z lekarzem.

Miód na rany cukrzycowe

Rany cukrzycowe, takie jak owrzodzenia stopy cukrzycowej, stanowią poważne wyzwanie terapeutyczne. Badania wskazują, że stosowanie miodu może przyspieszać gojenie takich ran, redukując ryzyko infekcji i skracając czas leczenia. Miód działa antybakteryjnie, przeciwzapalnie i wspomaga regenerację tkanek, co jest kluczowe w leczeniu trudno gojących się ran u diabetyków. Niemniej jednak, przed zastosowaniem miodu w leczeniu ran cukrzycowych, zaleca się konsultację z lekarzem.

Czy miodem można smarować rany?

Tak, miód można stosować bezpośrednio na rany. Jego właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne czynią go skutecznym środkiem wspomagającym proces gojenia. Warto jednak upewnić się, że używany miód jest wysokiej jakości i pochodzi z pewnego źródła. W praktyce najwygodniejsze jest nakładanie na ranę miodu w postaci płynnej. Dlatego warto poprosić pszczelarza o dekrystalizację miodu w takich warunkach, aby wysoką temperaturą nie uszkodzić bakteriobójczych enzymów zawartych w miodzie. Warto też nie nakładać miodu bezpośrednio na ranę, a na jałowy opatrunek, który następnie przykładamy tak aby miód miał bezpośredni kontakt z raną. Takie postępowanie ochroni ranę przed mechanicznymi uszkodzeniami rany podczas nakładania na nią miodu.

Czy miód dezynfekuje?

Miód ma działanie antyseptyczne, dzięki czemu może dezynfekować rany, hamując rozwój bakterii i zapobiegając infekcjom. Miód posiada naturalne właściwości antybakteryjne, dzięki obecności nadtlenku wodoru oraz innych związków bioaktywnych. Działa bakteriobójczo, hamując rozwój patogenów w ranie, co wspomaga proces gojenia i zmniejsza ryzyko infekcji.

Co jest najlepsze na ranę?

Wybór odpowiedniego środka na ranę zależy od jej rodzaju, głębokości i stopnia zakażenia. Miód jest skutecznym naturalnym środkiem wspomagającym gojenie wielu typów ran. Innym bardzo skutecznym produktem pszczelim jest propolis. Maści z propolisem używane są podczas leczenia bardzo trudnych w gojeniu ran odleżynowych. Jednak w przypadku głębokich, silnie zakażonych lub przewlekłych ran, konieczna jest konsultacja z lekarzem i zastosowanie terapii pod jego nadzorem.

Czy miód jest dobry na otarcia?

Tak, miód może być stosowany na drobne otarcia. Jego właściwości antybakteryjne i nawilżające sprzyjają szybkiemu gojeniu i regeneracji skóry. Miód doskonale sprawdza się w leczeniu drobnych otarć i powierzchownych ran. Jego właściwości antybakteryjne i nawilżające przyspieszają regenerację naskórka, zmniejszając ryzyko infekcji i bliznowacenia.

Podsumowanie

Miód, dzięki swoim unikalnym właściwościom, stanowi wartościowy środek wspomagający leczenie różnorodnych ran. Jego naturalne działanie antybakteryjne, przeciwzapalne i regeneracyjne zostało potwierdzone w licznych badaniach naukowych. Warto jednak pamiętać o wyborze odpowiedniego rodzaju miodu oraz konsultacji z lekarzem w przypadku poważniejszych uszkodzeń skóry. Jeśli interesujesz się zastosowaniem miodu w pielęgnacji skóry przeczytaj również artykuł pod tytułem: "Miód na skórę - właściwości i zastosowanie miodu w kosmetyce".

Pamiętaj: Zanim zdecydujesz się na leczenie ran miodem, skonsultuj się z lekarzem, aby upewnić się, że jest to odpowiednia metoda w Twoim przypadku.

Bibliografia:

1. Burlando, B., & Cornara, L. Honey in dermatology and skin care: A review. Journal of Cosmetic Dermatology, 2013, 12(4), 306–313.
2. Ediriweera, E. R. H. S. S., & Premarathna, N. Y. S. Medicinal and cosmetic uses of Bee’s Honey – A review. Ayu, 2016, 33(2), 178–182.
3. McLoone, P., Oluwadun, A., Warnock, M., & Fyfe, L. Honey: A Therapeutic Agent for Disorders of the Skin. Central Asian Journal of Global Health, 2016, 5(1).
4. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E. Aktywność antybiotyczna krajowych miodów odmianowych. Postępy Fitoterapii 2014; 2: 67-70.
5. Hołderna-Kędzia E, Ostrowski-Meissner H, Kędzia B. Ocena aktywności antybiotycznej nowozelandzkiego miodu manuka metodą rozcieńczeń seryjnych w podłożu płynnym. Post Fitoter 2008; (2):70-5.
6. Komisja Europejska. Miód bardziej skuteczny w leczeniu ran niż leki - twierdzą naukowcy. https://cordis.europa.eu/, dostęp 2024-12-16.