Czy miód pomaga na kaszel?

Miód dzięki swoim wyjątkowym właściwościom może być stosowany nie tylko w czasie lekkiego przeziębienia. Wykorzystuje się go bardzo często we wspomaganiu leczenia cięższych chorób, takich jak zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc. Jest też niezawodny w leczeniu infekcji, którym towarzyszy uporczywy kaszel suchy lub mokry. Jak zatem działa miód na kaszel? Otóż badacze badacze z Uniwersytetu w Oxfordzie, po przeanalizowaniu badań klinicznych z 14 ośrodków badawczych i przebadaniu ponad 1,7 tysiąca pacjentów stwierdzili, że naturalny miód pszczeli okazał się najskuteczniejszym środkiem w łagodzeniu kaszlu. Wygrał on ze wszystkimi syntetycznymi lekami przeciwkaszlowymi. Powodował on zmniejszenie częstotliwości kaszlu średnio o 44%. Przyjmowanie miodu skracało również okres przeziębienia o 2 dni w stosunku do leczenia zwykłą farmakologią (1). Więcej o działaniu miodu na przeziębienie dowiesz się z artykułu: Miód na przeziębienie - który wybrać?

Miód na kaszel wygrywa z tradycyjną farmakologią

Działanie przeciwkaszlowe miodu u dzieci, sprawdzali lekarze oddziału pediatrycznego na Uniwersytecie w Pensylwanii. Porównywali oni u dwóch grup dzieci, działanie przeciwkaszlowe naturalnego miodu pszczelego oraz dekstometorfanu - silnego leku przeciwkaszlowego. Trzecia grupa dzieci jako grupa kontrolna, dostawała miód sztuczny. Dzieci otrzymywały  od ½ do 2 łyżeczek miodu, w zależności od wieku.

Okazało się, że w grupie leczonej naturalnym miodem pszczelim, wskaźnik działania przeciwkaszlowego wynosił 32,2 punkty i był niemal dwukrotnie wyższy od wskaźnika przeciwkaszlowego uzyskanego dla dekstometorfanu (wskaźnik przeciwkaszlowy 14,2 punkty). Dla porównania, sztuczny miód nie wykazywał żadnego działania przeciwkaszlowego (0 punktów we wskaźniku). W badaniu wzięło udział 105 dzieci w wieku od 2 do 18 lat. Lekarze z Uniwersytetu w Pensylwanii stwierdzili, że miód jest skuteczniejszy i bezpieczniejszy w leczeniu kaszlu od syntetycznego leku przeciwkaszlowego (2).

W innym badaniu wzięło udział również 105 dzieci w wieku od 2 do 18 lat z infekcją górnych dróg oddechowych, nocnym kaszlem i gorączką trwającą ponad 8 dni. Podawanie miodu zmniejszało u dzieci nocny kaszel (47,3%) w porównaniu z dziećmi nieotrzymującymi miodu (24,7%) oraz powodowało szybszy powrót do zdrowia (53,7%) w porównaniu do grupy nieleczonej miodem (33,4%) (3).

Jak miód działa na kaszel?

Terapia miodem przyczynia się do redukcji suchości w gardle, nawilża błony śluzowe i pomaga w usunięciu ropnej wydzieliny. Podczas leczenia miodem zauważalne jest zanikanie objawów takich jak kaszel, ból gardła i głowy. Następuje stabilizacja temperatury ciała, jak również ogólne polepszenie samopoczucia (4).

Naturalny miód pszczeli jest niezastąpiony w leczeniu uporczywego kaszlu ponieważ ułatwia usuwanie wydzieliny z drzewa oskrzelowego. Miód pobudza aktywność wydzielniczą gruczołów znajdujących się w błonie śluzowej oskrzeli. Naturalne substancje zawarte w miodzie takie jak gwajakol, powodują upłynnienie wydzieliny znajdującej się w drogach oddechowych. Jednocześnie przyspieszają one ruch nabłonka migawkowego w błonie śluzowej oskrzeli, co bardzo ułatwia prawidłowe odkrztuszanie i oczyszczenie dolnych dróg oddechowych (4).

Miód pomaga zarówno na kaszel suchy jak i mokry

A co z rodzajem kaszlu? Czy rodzaj kaszlu ma wpływ na to jaki miód powinniśmy wybrać? Otóż okazuje się, że naturalny miód pszczeli pomaga zarówno na kaszel mokry jak i na kaszel suchy (4). Miód łagodzi oba typy kaszlu oczyszczając jednocześnie drogi oddechowe. Zawarte w miodzie substancje biologicznie czynne jednocześnie  upłynniają zlegającą wydzielinę i pobudzają nabłonek migawkowy do jej usunięcia w przypadku kaszlu mokrego, jak również doskonale nawilżają błony śluzowe, łagodząc tym samym kaszel suchy.

Jaki miód na kaszel mokry?

Na kaszel mokry najodpowiedniejszym będzie miód spadziowy ze spadzi iglastej. Gwajakol zawarty w miodzie spadziowym nadaje mu właściwości wykrztuśne, pomagające w ewakuacji wydzieliny drzewa oskrzelowego (5, 6).

Jaki miód na kaszel suchy?

Na kaszel suchy najodpowiedniejsze będą natomiast miody, które przyczyniają się do nawilżenia błony śluzowej układu oddechowego. Do tych miodów zaliczają się miód lipowy, miód gryczany i najłagodniejszy z nich wszystkich miód rzepakowy (7).

Miód na kaszel palacza

Dzięki właściwościom nawilżającym śluzówkę dróg oddechowych, wiele osób stosuje miód na drapanie w gardle. Picie wodnego roztworu miodu przynosi ulgę między innymi w przypadku tak zwanego kaszlu palacza. A jaki miód na kaszel palacza będzie najlepszy? Najbardziej odpowiednimi miodami w tym przypadku będą miód gryczany, miód ze spadzi iglastej lub miód nektarowo-spadziowy. Oprócz łagodzenia dolegliwości miody te są najbogatsze w antyoksydanty (7-9), które pomagają w neutralizacji szkodliwego działania dymu tytoniowego.

Miód na kaszel w nocy

Zaskakujące jest również to, że miód na kaszel można w przeciwieństwie do syropów wykrztuśnych spożywać bezpośrednio przed snem. Dzięki temu bez przeszkód można stosować miód na kaszel w nocy (3). Nie występuje w tym przypadku problem z nadmierną produkcją wydzieliny w drzewie oskrzelowym, jak ma to miejsce w przypadku syropów wykrztuśnych.

Miód na kaszel w ciąży

Warto podkreślić, że podczas ciąży, w sytuacji ograniczeń w stosowaniu antybiotyków i innych leków farmakologicznych, terapia miodem często pozwala na zniwelowanie symptomów chorobowych. Ponadto, miód jest niezastąpionym środkiem w leczeniu uporczywego kaszlu, który jest trudny do opanowania za pomocą standardowych leków. Jednocześnie miód jest bezpiecznym środkiem przeciwkaszlowym, przy stosowaniu go przez kobiety zarówno w ciąży jak również podczas karmienia piersią. Dzięki swoim właściwościom rozrzedzającym śluz w oskrzelach i wspomagającym odkrztuszanie, miód jest używany w leczeniu wielu schorzeń dolnych dróg oddechowych. Najbardziej typowe zastosowanie to leczenie ostrego i przewlekłego zapalenia oskrzeli (3). Zastosowanie miodu w tym przypadku jest skuteczną alternatywą dla leków syntetycznych mogących szkodzić matce i jej dziecku.

Jedyną odmianą miodu, z której warto zrezygnować w czasie ciąży jest miód kruszynowy. Istnieją przesłanki mówiące, że ta odmiana miodu może przyczyniać się do przekrwienia narządów miednicy mniejszej, co może nie być korzystne w niektórych etapach ciąży (10).

Jaki miód na kaszel będzie najlepszy?

Pewnie zastanawiasz się jaki miód na kaszel będzie najlepszy dla dzieci a jaki dla dorosłych? Polskimi miodami o najsilniejszym działaniu antybiotycznym a zarazem najlepiej łagodzącymi kaszel są miód lipowy, rzepakowy, gryczany oraz miód spadziowy ze spadzi iglastej. Dorosłym mogę polecić wszystkie cztery odmiany miodu, natomiast dla dzieci najlepszym miodem na kaszel będzie miód rzepakowy albo miód lipowy. Miód gryczany i miód spadziowy mają dość intensywny aromat, który nie zawsze będzie odpowiadał dzieciom. Dziecko może Ci marudzić, zwłaszcza jeśli podasz mu miód gryczany.

Czy miód może powodować kaszel?

Czasami pojawiają się pytania: czy miód nasila kaszel? oraz czy miód może powodować kaszel? Miód pszczeli działa przeciwkaszlowo ale zawiera on jednocześnie sporo kwasów organicznych, które przy nagłym przełknięciu porcji nierozcieńczonego miodu, mogą wywoływać uczucie drapania w gardle i spowodować odruch kaszlu.

Jeśli potrzebujesz miód na drapanie w gardle wybierz miód rzepakowy. Posiada on mniej kwasów organicznych w porównaniu z pozostałymi odmianami miodu. Dzięki temu jest on delikatniejszy (8, 9, 11) i najlepiej złagodzi drapanie w gardle.

Jaki miód na gardło i kaszel?

Pewnie zastanawiasz się jaki miód na kaszel wybrać? Czy warto poświęcić czas na znalezienie miodu z pasieki, czy też można go kupić po prostu w supermarkecie. Przede wszystkim ważne jest, aby stosowany miód na kaszel był miodem naturalnym, nieprzegrzanym i niefiltrowanym (4). W taki miód zaopatrzysz się bezpośrednio u pszczelarza lub nabędziesz go w sklepie internetowym zaufanej pasieki. Unikaj raczej kupowania miodu w supermarkecie. Miód tam sprzedawany jest bardzo często przegrzany, co w znacznym stopniu osłabia jego dobroczynne działanie. Co więcej miód do supermarketu dociera bardzo często z odległych części świata, zawierając ziarna pyłku niewystępujących w naszym klimacie roślin. Są one obce dla Twojego układu immunologicznego i mogą być przyczyną alergii. Zamiast łagodzić dolegliwości, stosowanie takiego miodu na kaszel może go wręcz nasilać. Dlaczego miody z innych rejonów świata są z reguły gorszej jakości niż miody polskie przeczytasz w artykule: Naturalne miody z pasieki w Polsce są zdrowsze.

Miód na kaszel dla dziecka

Miód może stanowić skuteczny, naturalny środek na kaszel u dziecka. Pół łyżeczki miodu, podawane kilka razy dziennie, może łagodzić objawy infekcji dróg oddechowych, dzięki swoim przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym właściwościom (2). Ciekawym pomysłem może być również podanie dziecku łyżeczki miodu posypanego cynamonem, który także ma właściwości przeciwbakteryjne i może przyspieszyć powrót do zdrowia. Alternatywą w tym przypadku może być gotowy produkt jakim jest miód z cynamonem.

Miód na kaszel dla rocznego dziecka

Miód w ilości pół łyżeczki jest bezpieczny dla dzieci powyżej pierwszego roku życia, ale nie powinien być podawany niemowlętom poniżej 12 miesiąca życia ze względu na to, że przewód pokarmowy niemowląt nie jest jeszcze przystosowany do przyjmowania miodu. Ma to miejsce najczęściej gdy niemowlęta karmione są pokarmem sztucznym (12).

Jak stosować miód na kaszel?

Zastosowanie miodu w leczeniu kaszlu jest łatwym i naturalnym sposobem na złagodzenie symptomów infekcji układu oddechowego. Dorośli mogą łagodzić swój kaszel, stosując łyżkę miodu kilka razy dziennie, najlepiej na pół godziny przed jedzeniem. Miód jest również doskonałym dodatkiem do ziołowej herbaty lub ciepłej wody z cytryną, które nie tylko pomagają w walce z kaszlem, ale również wzmacniają system odpornościowy i nawadniają organizm - co jest niezbędne podczas przeziębienia. Miód po rozpuszczeniu w wodzie działa najefektywniej, ponieważ antybiotyczność rozcieńczonego miodu może wzrastać od 6 do nawet 220 razy w porównaniu z miodem nierozpuszczonym w wodzie (13).

Domowe sposoby na kaszel z miodem

Jeśli męczy Cię uporczywy kaszel, bardzo skutecznym domowym sposobem radzenia sobie z tą dolegliwością, będzie ziołowa herbata z miodem. Na jedną szklankę wody stosuj jedną łyżkę stołową ziół. Przy kaszlu najlepiej sprawdzają się podbiał pospolity, prawoślaz lekarski, babka lancetowata i dziewanna wielkokwiatowa (14). Możesz stosować jedno z tych ziół lub przygotowywać napar na przemiennie z różnych ziół. Zioła wsyp do szklanki, zalej je wrzątkiem i odstaw pod przykryciem na 15 minut do zaparzenia. Przykrycie naparu z ziół zapobiega ulatnianiu się rozgrzanych olejków eterycznych. Po częściowym ostudzeniu odcedź napar i dodaj do niego łyżkę naturalnego miodu pszczelego. Ciepłą herbatę ziołową z miodem pij pomiędzy posiłkami. Dlaczego dodawać miód dopiero po częściowym ostudzeniu napoju, przeczytasz w artykule: Podgrzewanie miodu a jego jakość - co musisz wiedzieć.

Miodowy syrop na kaszel

Składniki na 1 porcję:

1 duża cytryna

1 łyżka octu jabłkowego

2 łyżki miodu rzepakowego

Przygotowanie:

Wyciśnij sok z cytryny i zmieszaj go z octem jabłkowym. Następnie dodaj miód rzepakowy i dokładnie wymieszaj. Konsystencja miodu rzepakowego sprawi, że po wymieszaniu powstanie mikstura w formie syropu. Przyjmuj małą łyżeczkę syropu co 2 godziny (15).

Syrop na kaszel z miodu i cebuli

Składniki na 1 porcję:

2 duże cebule

½ szklanki płynnego miodu

Przygotowanie:

Obierz i drobno posiekaj cebulę. Następnie zalej ją miodem tak aby cała pokrojona cebula była zakryta. Odstaw w ciepłe miejsce na 24 godzin żeby cytryna puściła sok. Następnego dnia odcedź syrop. Przy męczącym kaszlu stosuj 1 łyżeczkę syropu z cebuli i miodu co 3 do 4 godziny (15).

Syrop z buraka i miodu na kaszel

Składniki na 1 porcję:

1 duży lub 2 średnie buraki (najlepiej z uprawy ekologicznej)

½ szklanki płynnego miodu

½ dużej cytryny

Przygotowanie:

Pokrój buraka na drobną kostkę i zalej go miodem. Odstaw na 1 dobę żeby burak puścił sok, a następnie odcedź powstały syrop. Jeśli masz wyciskarkę do soków, wyciśnij po prostu sok z buraka i wymieszaj go z miodem a następnie dodaj sok z cytryny. Aby złagodzić kaszel stosuj 1 łyżeczkę syropu co około 4 godziny.

Bibliografia:

1. Abuelgasim H., Albury Ch., Lee J. Effectiveness of honey for symptomatic relief in upper respiratory tract infections: a systematic review and meta-analysis. Medical Sciences Divisional Offices, University of Oxford. BMJ Jurnals.
2. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Lecznicze działanie miodu pszczelego w chorobach wewnętrznych. MedPharm Polska, Wrocław 2010.
3. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Wykorzystanie propolisu i miodu w zakażeniach. Post Fitoter 2007; (4):202-6.
4. Błecha K. Ziołolecznictwo w infekcjach wirusowych. Postępy Fitoterapii 2/2022, s. 107-119.
5. Dobrovoda J. Včelie produkty a zdravie. Wyd. Priroda, Bratislawa 1986.
6. Harnay K. Apitherapy to-day. Intern. Beekeep. Technol. Econ. Inst., Bucharest 1976:26-31.
7. Hołderna-Kędzia E, Kędzia B. Krajowe miody odmianowe w profilaktyce i lecznictwie. Postępy Fitoterapii 2021; 22(2): 114-124.
8. Hołderna-Kędzia E, Kędzia B. Miody odmianowe i ich zdrowotne walory. Toruń 2005.
9. Hołderna-Kędzia E, Kędzia B. Miody odmianowe i ich znaczenie lecznicze. Wyd. Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2002.
10. Nartowska J. Kruszyna pospolita – surowiec leczniczy. Wydawnictwo Panacea, 2009, 29, 4: 6–7.
11. Krzyszkowska B. Zdrowie z ula. Kraków 1995.
12. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E.: Apiterapia leczenie miodem i innymi produktami pszczelimi. Wydawnictwo SBM, Warszawa 2020.
13. Drwal P. Tradycyjna Medycyna Chińska a COVID-19. Medycyna Rodzinna 3-4/2021, s. 23-26.
14. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Współczesne poglądy na mechanizm przeciwdrobnoustrojowego działania miodu. Post Fitoter 2017; (4):290-7.
15. Pucek R. Leczenie miodem czyli praktyczne wykorzystanie miodu w aptece domowej i w pielęgnacji ciała. Wydawnictwo Baobab, Warszawa 2007.