
Co to są miody pitne?
Miód pitny to ciekawy i coraz popularniejszy sposób na skosztowanie różnorodnych smaków miodu w formie napoju alkoholowego. Miody pitne są produkowane przez fermentację miodu z wodą i drożdżami. W zależności od regionu i tradycji, mogą być wzbogacane dodatkami, takimi jak owoce, przyprawy czy zioła. Miody pitne są znane już od tysięcy lat, a ich tradycja sięga czasów starożytnych Egipcjan i Greków. Jest to również tradycyjny polski napój alkoholowy. W naszym kraju ze względów klimatycznych, uprawa winorośli a tym samym produkcja wina nie były popularne. Rekompensowano to sobie produkcją i spożywaniem właśnie miodów pitnych, wytwarzanych z dostępnego u nas miodu. Dziś miody pitne cieszą się popularnością nie tylko ze względu na swoje unikatowe smaki, ale też ze względu na ich pozytywny wpływ na zdrowie - miód pitny to naturalne źródło antyoksydantów i składników mineralnych, takich jak potas czy wapń.
Rodzaje miodów pitnych
W Polsce, zgodnie z tradycją, miody pitne dzieli się na czwórniaki, trójniaki, dwójniaki i półtoraki. Wymienione typy miodów pitnych różnią się od siebie proporcjami składników, z których są wytwarzane.
Miód pitny Czwórniak
Czwórniak to miód pitny, który powstaje z połączenia czterech części: jednej części objętościowej (nie wagowej - miód ma dużo większą gęstość od wody, 1 litr miodu waży ok. 1,4 kg) miodu i trzech części wody. Czwórniaki są mało słodkie - porównywalne do wina półwytrawnego lub półsłodkiego. Zawierają około 9-10% alkoholu. Czwórniaki zwykle leżakują od 6 miesięcy do 1 roku, aby uzyskać najlepszy smak i aromat.
Miód pitny Trójniak
Trójniak to miód pitny, w którym na jedną część miodu przypadają dwie części wody. Trójniaki są bardziej słodkie - porównywalne do wina deserowego. Zawartość alkoholu wynosi około 10-13%. Trójniak powinien leżakować około 2 lata.
Miód pitny Dwójniak
Dwójniak to miód pitny, który powstaje z połączenia miodu i wody w proporcji 1:1. Dwójniaki są bardzo słodkimi miodami pitnymi, a ich zawartość alkoholu wynosi zwykle ponad 13%. Dwójniak powinien leżakować około 3-4 lat.
Miód pitny Półtorak
Półtorak to miód pitny, który powstaje z połączenia miodu i wody w proporcji 1,5:1. Półtoraki są najbardziej słodkie i intensywne w smaku, a ich zawartość alkoholu wynosi około 12-14%. Ze względu na bardzo duże stężenie cukrów prostych w nastawie, fermentacja półtoraków jest bardzo utrudniona. Często też, aby zapewnić odpowiednio duże stężenie alkoholu w tym typie miodu pitnego, po zakończonym procesie fermentacji uzupełnia się poziom alkoholu, dodając spirytus do wytwarzanego napoju. Półtoraki najlepsze są po długim leżakowaniu trwającym nawet 5 lat.
Wszystkie rodzaje miodów pitnych są bardzo popularne w Polsce i w innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Często są one spożywane jako aperitif lub jako dodatek do deserów. Najpopularniejszymi miodami pitnymi są trójniaki.
Przepis na miód pitny Trójniak
Miód pitny Trójniak Staropolski
Wziąć 3 litry miodu lipowego. Rozprowadzić w 6 litrach wody i gotować około 2 godziny zbierając powstającą pianę. Gdy przestanie tworzyć się piana dodać 2 g imbiru, 3 g cynamonu, 1 g pieprzu i 5 g suszonego kwiatu czarnego bzu gotując jeszcze przez 15 minut. Ubytek powstały podczas gotowania uzupełnić przegotowaną wodą. Całość ostudzić poniżej 40°C i wlać do gąsiorka. Dodać porcję drożdży winiarskich i pożywkę. Gąsiorek zakorkować korkiem z rurką fermentacyjną i odstawić w chłodne i ciemne miejsce na 4 do 6 tygodni. Gdy zakończy się burzliwa fermentacja zlać znad osadu i pozostawić w szczelnie zatkanym gąsiorku na kolejne 10 do 12 miesięcy, aby miód dobrze się sklarował. Po tym czasie klarowny płyn przelać do butelek i dobrze zakorkować. Gotowy trójniak najlepiej przechowywać w chłodnym miejscu. Najkorzystniejszy czas leżakowania to 2 lata.
Składniki: miód, woda, cynamon, pieprz, kwiat czarnego bzu, drożdże, pożywka.
Miód pitny Trójniak Pański
Wziąć 3 litry miodu akacjowego. Rozprowadzić w 6 litrach wody i gotować około 2 godziny dopóki tworzyć się będzie piana, którą należy systematycznie zbierać. Ubytek powstały podczas gotowania uzupełnić przegotowaną wodą. Po ostudzeniu poniżej 40°C całość wlać do gąsiorka, dodając 2 g suszonych malin, 5 g suszonych płatków dzikich róż, startą skórkę z dobrze wymytej i wyparzonej wrzątkiem jednej cytryny i pomarańczy. Dodać drożdże i pożywkę. Gąsiorek zakorkować korkiem z rurką fermentacyjną i odstawić w chłodne i ciemne miejsce na 4 do 6 tygodni. Gdy zakończy się burzliwa fermentacja zlać znad osadu i pozostawić w szczelnie zatkanym gąsiorku na kolejne 10 do 12 miesięcy, aby miód dobrze się sklarował. Po tym czasie klarowny płyn przelać do butelek i dobrze zakorkować. Gotowy trójniak najlepiej przechowywać w chłodnym miejscu. Najkorzystniejszy czas leżakowania to 2 lata.
Składniki: miód, woda, maliny, płatki róży, cytryna, pomarańcza, drożdże, pożywka.
Miód pitny Trójniak Polski
Wziąć 3 litry miodu wielokwiatowego. Rozprowadzić w 6 litrach wody i gotować około 2 godziny dopóki tworzyć się będzie piana, którą należy systematycznie zbierać. Ubytek powstały podczas gotowania uzupełnić przegotowaną wodą. Po ostudzeniu poniżej 40°C całość wlać do gąsiorka, dodając 50 g suszonych czarnych porzeczek i 1 g korzenia kozłka lekarskiego. Dodać drożdże i pożywkę. Gąsiorek zakorkować korkiem z rurką fermentacyjną i odstawić w chłodne i ciemne miejsce na 4 do 6 tygodni. Gdy zakończy się burzliwa fermentacja zlać znad osadu i pozostawić w szczelnie zatkanym gąsiorku na kolejne 10 do 12 miesięcy, aby miód dobrze się sklarował. Po tym czasie klarowny płyn przelać do butelek i dobrze zakorkować. Gotowy trójniak najlepiej przechowywać w chłodnym miejscu. Najkorzystniejszy czas leżakowania to 2 lata.
Składniki: miód, woda, czarna porzeczka, korzeń kozłka lekarskiego, drożdże, pożywka.
Miód pitny Trójniak Korzenny
Wziąć 3 litry miodu wielokwiatowego. Rozprowadzić w 6 litrach wody i gotować około 2 godziny zbierając powstającą pianę. Gdy przestanie tworzyć się piana dodać 1 g gałki muszkatołowej, 1 g imbiru, 1 g cynamonu, 3 goździki sklepowe i 3 ziarna pieprzu gotując jeszcze przez 15 minut. Ubytek powstały podczas gotowania uzupełnić przegotowaną wodą. Całość ostudzić poniżej 40°C i wlać do gąsiorka. Dodać porcję drożdży winiarskich, pożywkę i 30 g kwasku cytrynowego. Gąsiorek zakorkować korkiem z rurką fermentacyjną i odstawić w chłodne i ciemne miejsce na 4 do 6 tygodni. Gdy zakończy się burzliwa fermentacja zlać znad osadu i pozostawić w szczelnie zatkanym gąsiorku na kolejne 10 do 12 miesięcy, aby miód dobrze się sklarował. Po tym czasie klarowny płyn przelać do butelek i dobrze zakorkować. Gotowy trójniak najlepiej przechowywać w chłodnym miejscu. Najkorzystniejszy czas leżakowania to 2 lata.
Składniki: miód, woda, gałka muszkatołowa, imbir, cynamon, goździki, pieprz, kwasek cytrynowy, drożdże, pożywka.
Przepis na miód pitny Dwójniak
Miód pitny Dwójniak Staropolski
Wziąć 5 litrów miodu wielokwiatowego i rozprowadzić go w 5 litrach wody. Całość gotować przez 2 godziny zbierając powstające na powierzchni szumowiny. Po ostudzeniu wlać do gąsiora i dodać 2 g imbiru, 3 g cynamonu, 1 g pieprzu i 5 g suszonego kwiatu bzu czarnego. Na koniec dodać pożywkę i drożdże. Gąsiorek należy zatkać korkiem z rurką fermentacyjną. Po zakończonej fermentacji zlać znad osadu do czystego gąsiora i odstawić do leżakowania dobrze korkując gąsior. Dwójniak Staropolski powinien leżakować w gąsiorze przez dwa lata. Po tym okresie należy miód pitny delikatnie zlać znad powstałego osadu i rozlać do butelek.
składniki: miód, imbir, cynamon, pieprz, kwiat bzu czarnego, drożdże, pożywka.
Miód pitny Dwójniak Koweński
Wziąć 5 litrów miodu lipowego. Rozprowadzić w 5 litrach wody. Gotować przez 2 godziny zbierając powstałą pianę. Po ostudzeniu wlać do gąsiora dodając porcję drożdży i pożywkę. Gąsior zakorkować korkiem z rurką fermentacyjną i pozostawić do całkowitego zaniku fermentacji. Następnie przelać znad osadu do czystego gąsiora, dobrze zatkać i pozostawić na 2 lata, aby miód pitny dojrzał. Następnie zlać miód pitny do butelek i po dobrym zakorkowaniu pozostawić jeszcze na rok leżakowania.
Składniki: miód lipowy, drożdże, pożywka.
Przepis na miód pitny Czwórniak
Miód pitny Czwórniak Polski
Wziąć 2,5 litra miodu wielokwiatowego. Rozprowadzić go w 7,5 litrach wody. Gotować na wolnym ogniu zbierając pianę. Brzeczkę gotować aż przestanie się tworzyć piana. Pod koniec gotowania, wrzucić na 15 minut do roztworu miodowego lniany woreczek z 50 g suszonych jagód czarnej porzeczki i 1 g korzenia kozłka lekarskiego. Przed rozpoczęciem gotowania dobrze jest oznaczyć na garnku lub wkładanym do niego patyczku poziom cieczy. Po skończeniu gotowania łatwo wówczas uzupełnić ilość wygotowanej wody do pierwotnego poziomu. Dodać wówczas wodę przegotowaną lub dolać wodę z kranu i pozostawić całą brzeczkę na ogniu do ponownego zagotowania. Po ostudzeniu brzeczki wyrzucić woreczek z przyprawami, dodać drożdże i pożywkę. Całość wlać do gąsiora i zatkać go rurką fermentacyjną. Pozostawić do fermentacji tak długo jak będzie się tworzyć piana. Po tym czasie zlać znad osadu i do czystego gąsiora, dobrze zamknąć i pozostawić na pół roku. Po pół roku od zakończenia fermentacji czwórniak jest już dojrzały i nadaje się do picia.
Składniki: miód wielokwiatowy, owoc czarnej porzeczki, korzeń kozłka lekarskiego, drożdże, pożywka
Miód pitny Czwórniak Krakowski
Wziąć 2,5 litra miodu wielokwiatowego. Rozprowadzić go w 8 litrach wody. Doprowadzić do wrzenia i szumować zbierając pianę. Uzupełnić wygotowaną wodę i pozostawić do ostudzenia. Wlać do gąsiorka dodając 5 g chmielu, 2 g cynamonu i skórkę startą z dobrze umytej i wyparzonej cytryny. Dodać porcję drożdży i wsypać pożywkę. Gąsior zakorkować rurką fermentacyjną i pozostawić do fermentacji dotąd aż przestanie pojawiać się piana. Zlać znad osadu i przelać do czystego gąsiora. Dobrze zamknąć i odstawić na pół roku do leżakowania. Po okresie dojrzewania przelać do butelek i odstawić do leżakowania na kolejne pół roku.
Składniki: miód wielokwiatowy, chmiel, cynamon, cytryna, drożdże, pożywka
Staropolskie przepisy i receptury na miody pitne zaczerpnąłem z książki Jana Rogali pod tytułem: "Miody pitne czyli jak w domowych warunkach najstarszy polski trunek przysposobić".