Miód spadziowy ze spadzi iglastej

Miód spadziowy uważany jest w Polsce za najszlachetniejszą odmianę miodu. Ma on również nieoceniony wpływ na nasze zdrowie zwłaszcza w ochronie układu krwionośnego, rekonwalescencji po ciężkich chorobach oraz schorzeniach dolnych dróg oddechowych (1). Miód spadziowy właściwości te zawdzięcza wysokiej zawartości enzymów oraz około dwukrotnie większej zawartości aminokwasów, witamin i mikroelementów w porównaniu z miodami nektarowymi.

Miód spadziowy ze spadzi iglastej wytwarzany jest przez pszczoły ze słodkiej wydzieliny mszyc i czerwców żerujących na drzewach iglastych. Mszyce nakłuwają tkanki drzewa i wysysają sok bogaty w węglowodany. Mszyce do swojego rozwoju potrzebują białka, które odfiltrowują ze słodkiego soku rośliny, a nadmiar cukrów wydzielają w postaci słodkiej kropelki na powierzchni igieł. W Polsce powstaje przede wszystkim miód ze spadzi jodłowej oraz w dużo mniejszej ilości ze spadzi świerkowej (2).

Miód spadziowy właściwości

Miód spadziowy ze spadzi iglastej ma zawsze bardzo ciemną barwę. Zmienia się ona w zależności od rodzaju pożytku (spadź jodłowa lub spadź świerkowa) oraz warunków pogodowych podczas spadziowania drzew oraz składu mikroflory (przede wszystkim komórek glonów) rozwijającej się na spadzi pokrywającej igły drzew (2). Miód ten może przyjmować odcienie od ciemnozielonego przez herbaciano-zielonkawy, czerwono-brunatny po niemal czarny. Po skrystalizowaniu miód spadziowy przybiera barwę ciemnobrązową z odcieniem zielonkawym lub czarnym (1).

Krystalizacja miodu spadziowego przebiega w różnym tempie i zależy przede wszystkim od warunków pogodowych podczas wytwarzania spadzi. Warunki pogodowe (przede wszystkim temperatura i wilgotność) wpływają na przemiany enzymatyczne w organizmach mszyc i wydzielanie do spadzi takich wielocukrów jak melecytoza (nazywana potocznie cukrem modrzewiowym lub spadziowym) oraz dekstryn (produktów niecałkowitego rozkładu skrobi). Gdy w miodzie spadziowym pojawi się więcej melecytozy, której zawartość może dochodzić nawet do 10% (3, 4, 5), miód krystalizuje bardzo szybko, gdy natomiast w składzie pojawi się większe stężenie dekstryn, miód spadziowy będzie krystalizował powoli (2).

Zapach miodu spadziowego ze spadzi iglastej jest delikatny, nieco żywiczny o bardzo przyjemnym, lekko korzennym aromacie. W smaku miód ten jest łagodny, mało słodki a niekiedy delikatnie gorzkawy lub kwaskowaty. Mniejsza słodycz tego miodu związana jest z występowaniem w jego składzie większej ilości wielocukrów w porównaniu z miodami nektarowymi. Wielocukry pomimo takiej samej kaloryczności, są przez człowieka odczuwalne jako mniej słodkie, w porównaniu do cukrów prostych występujących w miodach nektarowych.

Polskie miody spadziowe charakteryzują się bardzo wysoka aktywnością antybiotyczną. Jest to cecha typowa dla miodów ze spadzi iglastej - jodłowej i świerkowej. Wiele badań wykazało skuteczność tego miodu w zwalczaniu niebezpiecznej bakterii gronkowca złocistego (6, 7, 8, 9). Badane próbki miodu zwalczały tę bakterię odporną na wiele antybiotyków, już w stężeniu zawierającym zaledwie 1,56% miodu spadziowego.

Skład chemiczny miodu spadziowego

Miód spadziowy z drzew iglastych posiada nieco niższy indeks glikemiczny od większości miodów nektarowych. Dzięki temu ta odmiana miodu może być polecana w miejsce innych miodów dla osób z podwyższoną glikemią. Miód spadziowy właściwości te zawdzięcza znacznej zawartości cukrów złożonych takich jak maltoza, ryboza, melibioza, galaktoza czy mannoza. Te wielocukry stanowią do 35% suchej masy miodu (10, 11, 13), a dzięki wolniejszemu wchłanianiu z przewodu pokarmowego, nie doprowadzają do nagłych skoków poziomu glikemii w organizmie.

Miód spadziowy iglasty jest najbogatszym miodem w biopierwiastki. Jest ich od 4 do 9 razy więcej niż w miodach nektarowych i stanowią aż 1% jego suchej masy. Sprawia to, że miód spadziowy ma o wiele większą przewodność elektryczną od miodów nektarowych i jest to główny parametr, dzięki któremu w badaniach laboratoryjnych identyfikuje się miód jako spadziowy (4, 11, 14). Miody spadziowe zawierają niezbędne człowiekowi bardzo łatwo przyswajalne związki żelaza, cynku, miedzi i boru. Są one również bardzo dobrym źródłem takich makro- i mikroelementów jak: wapń, magnez, potas, fosfor, sód, chlor, siarka, mangan i kobalt. Natomiast tylko w miodzie spadziowym znajdują sie takie mikroelementy budujące wiele enzymów w ludzkim organizmie jak: cyna, molibden, wanad i srebro.

Miód spadziowy to także źródło cennych aminokwasów, białek i enzymów stanowiących około 5% składu tego miodu, co jest wartością dwukrotnie większą w porównaniu z miodami nektarowymi. Stwierdzono w nim 20 wolnych aminokwasów (10, 12), w tym tryptofan - aminokwas niezbędny do tworzenia w mózgu neuroprzekaźników, w przypadku którego większość ludzi posiada znaczne niedobory w diecie. 

Miód spadziowy - na co pomaga?

Prawie każdy koneser miodu w Polsce wie, że miód spadziowy jest uważany za najszlachetniejszą odmianę miodu. Wiążą się z tym niezwykle korzystne dla naszego zdrowia właściwości tego produktu, potwierdzone licznymi badaniami laboratoryjnymi oraz klinicznymi. Miód spadziowy - na co może mieć korzystny wpływ w kontekście naszego zdrowia? Substancje biologicznie czynne wchodzące w skład miodu spadziowego są kluczowe w zastosowaniu go w dietetyce, profilaktyce i leczeniu wielu chorób, przede wszystkim ze względu na działanie przeciwdrobnoustrojowe, antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

Miód spadziowy w chorobach płuc i oskrzeli

W porównaniu z innymi miodami, szczególnie korzystnie na dolne drogi oddechowe działa właśnie miód spadziowy na co składają się jego właściwości przeciwbakteryjne oraz działanie przeciwkaszlowe. Miód spadziowy stosowany razem z podstawową terapią leczniczą, przyspiesza powrót do zdrowia w przypadku takich chorób jak zapalenie płuc i oskrzeli, gruźlica płuc czy atopowa astma oskrzelowa.

Miód spadziowy właściwości lecznicze w stosunku do układu oddechowego wykazuje m.in. dzięki sporej zawartości gwajakolu (10, 15). Związek ten pochodzący ze spadzi jodłowej działa silnie przeciwbakteryjnie i wykrztuśnie. Przeciwdrobnoustrojowe działanie na dolne drogi oddechowe posiadają z kolei zawarte w miodzie spadziowym olejki eteryczne takie jak kadynen w miodzie ze spadzi jodłowej oraz felandren i kamfen w miodzie ze spadzi świerkowej.

Miód spadziowy na serce i naczynia krwionośne

Miód spadziowy wskazany jest do stosowania wraz z podstawową terapią chorób serca i naczyń krwionośnych. Badania kliniczne potwierdzają jego skuteczność w takich jednostkach chorobowych jak miażdżyca, choroba zakrzepowa naczyń, nerwica mięśnia sercowego czy guzki krwawnicze naczyń krwionośnych przewodu pokarmowego (16). W przypadku miodu spadziowego właściwości te przypisuje sie między innymi dużej zawartości flawonoidów a w szczególności izoramnetynie (17), która ma działanie antyoksydacyjne, przeciwdziała miażdżycy, zapobiega wysokiemu ciśnieniu krwi i działa protekcyjnie na mięsień sercowy. Spowalnia ona również rozrost tkanki tłuszczowej, co zmniejsza obciążenie hydrodynamiczne serca. W chorobach układu krążenia poleca się zażywanie dziennie 100 - 120g miodu spadziowego. Przyjmuje się go w trzech podzielonych dawkach przez okres od 2 do 3 miesięcy (2).

Miód spadziowy dla rekonwalescentów

Ze względu na bardzo wysoką wartość odżywczą, bogaty skład enzymatyczny i dużą zasobność w niezbędne człowiekowi minerały, miód spadziowy (zwłaszcza jodłowy) pełni cenna rolę regeneracyjną u rekonwalescentów po ciężkich chorobach - również tych o podłożu nowotworowym. Jest wykorzystywany z powodzeniem zarówno u dorosłych jak i u dzieci podczas powrotu do zdrowia po zabiegach operacyjnych.

Doskonałe wyniki uzyskuje się stosując miód spadziowy u osób z awitaminozą i anemią. Ze względu na właściwości antyoksydacyjne, regeneracyjne i odtruwające, przeciwdziała skutkom napromieniowania co wykorzystywane jest u osób narażonych na działanie promieniowania elektromagnetycznego oraz pierwiastków promieniotwórczych np. u pracowników kopalń. Ochrona przed skutkami napromieniowania, predysponuje miód spadziowy do stosowania go u chorych onkologicznych leczonych radioterapią.

Miód spadziowy reguluje pracę jelit

Miód spadziowy właściwości lecznicze oraz regulacyjne wykazuje również w stosunku do funkcji motorycznej jelit. Reguluje on przemianę materii dzięki zawartości zarówno garbników jak również substancji żywicznych. Garbniki łagodzą dolegliwości w przypadku biegunek, natomiast związki żywiczne zapobiegają zaparciom oraz są pomocne w zespołach jelita leniwego. Cenne jest również działanie rozkurczające wykorzystywane w dolegliwościach związanych z kolkami jelitowymi oraz skuteczne działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne w stanach zapalnych jelit i przewodu pokarmowego.

Miód spadziowy w chorobach nerek i układu moczowego

Spożywanie miodu spadziowego z drzew iglastych może być korzystne w chorobach nerek i układu moczowego. Zwłaszcza w takich chorobach jak zapalenie nerek i pęcherza moczowego, kamica nerkowa oraz zapalenie prostaty, szczególnie korzystnie działa właśnie miód spadziowy na co składają się jego właściwości moczopędne, rozkurczowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, pochodzące z zawartych w nim żywic i olejków eterycznych. Miód spadziowy właściwości lecznicze w stosunku do układu moczowego wykazuje również dzięki flawonoidom takim jak kemferol i apigenina (17), które posiadają działanie spazmolityczne, przeciwzapalne i przeciwgrzybicze.

Miód spadziowy - jak spożywać

Gdy nadchodzą jesienne słoty połączone z sezonem częstych infekcji i w celu poprawy swojej odporności chcesz zastosować miód spadziowy - jak spożywać go najlepiej? Szczególnie korzystne dla poprawy odporności zwłaszcza w przypadku infekcji dróg oddechowych, jest przyjmowanie miodu spadziowego w połączeniu z naparami ziołowymi z kwiatu jasnoty białej, ziela tymianku, krwawnika, liści podbiału, szałwii, owocu kopru włoskiego i korzenia cykorii podróżnika (3, 5, 10, 18, 19). Zioła te można stosować pojedynczo lub wymieszać je w równych proporcjach.

Aby przygotować napój wzmacniający odporność, przygotuj napar przygotowany z wymienionych powyżej ziół. Jedną łyżkę ziół zalej jedną szklanką wrzącej wody i odstaw do przestudzenia. Gdy napar jest jeszcze bardzo ciepły ale da się go już pić, odcedź zioła i dodaj do płynu dwie łyżki miodu spadziowego. Pij ciepły napar. Możesz go wzbogacić w witaminę C dodając sok z cytryny lub jeszcze lepiej sok z którejś z naszych rodzimych bomb witaminowych, czyli czarnej porzeczki, dzikiej róży lub rokitnika.

W przypadku kamicy nerkowej przyjmuj miód spadziowy połączony w stosunku jeden do jednego z sokiem z rzodkwi. W tym przypadku przyjmuj po dwie łyżki stołowe preparatu trzy razy dziennie. Podobnie korzystne działanie ma przyjmowanie miodu wraz z oliwą z oliwek i sokiem z cytryny zmieszanych w równych proporcjach objętościowych (2). Tę miksturę przyjmuje się również po 2 łyżki stołowe, 3 razy dziennie.

Podpowiem na koniec opisując miód spadziowy jak spożywać go podczas gorączki. Skutecznym, domowym sposobem na gorączkę jest rozgrzewający napar z kwiatów lipy i miodu spadziowego z dodatkiem soku z malin. Łyżkę suszonych kwiatostanów lipy zalej szklanką wrzątku. Odczekaj aż napar przestygnie i dodaj łyżkę miodu spadziowego oraz dwie łyżki soku z malin (najlepiej domowej roboty). Przygotowany napój pij po jednej szklance dwa razy dziennie.

Bibliografia:

1. Hołderna-Kędzia E, Kędzia B. Miody odmianowe i ich znaczenie lecznicze. Wyd. Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2002.
2. Hołderna-Kędzia E, Kędzia B. Krajowe miody odmianowe w profilaktyce i lecznictwie. Postępy Fitoterapii 2021; 22(2): 114-124.
3. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Apiterapia. Leczenie miodem i innymi produktami pszczelimi. Wyd. SBM Warszawa 2020.
4. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Miód. Skład i właściwości biologiczne. Przeds. Rzeczpospolita S.A., Warszawa 2008.
5. Knoller R. Miód krzepi i leczy. Wyd. HJ&BF, Warszawa 1997.
6. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Antybiotyczne właściwości miodu. Herba Pol 1993; 3:153-67.
7. Szczęsna T, Rybak-Chmielewska H. Antybakteryjne właściwości miodu. W: Uzupełniające zagadnienia jakości miodu (red. H. Rybak-Chmielewska i wsp.). Wyd. Inst. Sadown. Kwiac. Oddz. Pszczeln. Puławy 1997:12-7.
8. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E, Dutkowiak A. Aktywność antybiotyczna krajowych miodów odmianowych. Post Fitoter 2014; (2):67-70.
9. Rychlik M, Doleżal M. Właściwości inhibinowe niektórych miodów odmianowych polskich. Pszczeln Zesz Nauk 1961; 5:53-64.
10. Dobrovoda J. Včelie produkty a zdravie. Wyd. Priroda, Bratislawa 1986.
11. Rybak-Chmielewska H. Charakterystyka chemiczna krajowych miodów odmianowych. Pszczeln Zesz Nauk 1986; 30:3-17.
12. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Leczenie produktami pszczelimi. PWRiL, Warszawa 1994.
13. Isidorow WA. Alchemia pszczół. Pszczoły i produkty pszczele oczami chemika. Stróże 2013:115-29.
14. Hołderna-Kędzia E, Kędzia B. Miody odmianowe i ich znaczenie lecznicze. Wyd. Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2002.
15. Harnay K. Apitherapy to-day. Intern. Beekeep. Technol. Econ. Inst., Bucharest 1976:26-31.
16. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E. Działanie miodu na serce i układ krążenia. Postępy Fitoterapii 3/2008, s. 176-184.
17. Soler C, Gil MJ, Garcia-Viguera C i wsp. Flavonoid patterns of french honeys with different floral origin. Apidologie 1995; 26:53-60.
18. Hołderna-Kędzia E, Kędzia B. Miody odmianowe i ich znaczenie lecznicze. Wyd. Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2002.
19. Hołderna-Kędzia E, Kędzia B. Miody odmianowe i ich zdrowotne walory. Toruń 2005.